Khi vào chùa Bửu Long và được trò chuyện, quan sát các sư thầy, sư cô điềm tĩnh và hoạt bát giao tiếp, xử lý công việc.. dù đã 80 tuổi, mới thấy dường như “lẩm cẩm” không có chỗ nơi người có sự rõ ràng minh bạch trong tâm trí.

Ở những người thấy biết rõ nội tâm, có nội lực, hiện diện với thực tại, đố mà tìm được những biểu hiện như sự vội vàng luống cuống lập cập, mắt ngơ ngác xa xăm, trì độn chậm chạp, nói năng lộn xộn, câu từ lung tung, hơi thở nông gấp gáp, thở dài liên tục, giọng đứt quãng hết hơi, mắt đảo quanh tìm chỗ trốn..

Tự hỏi hình như Minh Mẫn không phải là thứ trời cho, mà là công phu tự thấy biết mọi sự như nó là, là kết quả của việc không để bản thân bị lôi kéo xềnh xệch chẳng biết đường nào mà nần bởi các con buôn trên mạng lẫn trong tâm trí.

Minh Mẫn là cái mọi người chỉ nhắc đến khi một ai đó đã già, vẫn còn trí nhớ tốt, không “lẩn thẩn”..
Ấy nhưng nếu quan sát sẽ thấy ở người trẻ minh mẫn cũng hiếm khi thật có. Người ta thường nhầm lẫn tăng động, bạo lực, lộng ngôn, nghiện stress.. với minh mẫn. Nhưng ngay cả ở những người như thế, mấy ai mà điềm đạm, hoạt bát, sáng suốt, tường tận không bị nhầm lẫn đâu.

Khi còn bị thao túng bởi lòng tham, nỗi sợ, lòng đố kỵ, sự mê đắm .., thì khó mà tường tận, sáng suốt, khó mà không nhầm lẫn giữa thật và giả.

Đoạn hội thoại như thế này nhiều vô kể:

Vd 1:
A: em ăn cơm chưa?
B: em quét nhà rồi!
A: uh, thế còn cơm thì em ăn chưa?
B: em làm từ sáng tới giờ rất mệt

Vd 2:
A: mọi thứ là dòng chảy tự nhiên, không nên cố cưỡng cầu bắt mọi thứ phải theo ý mình.
B: nhưng nếu em không đi làm thì lấy gì ăn?
A: sao em lại không đi làm?
B: anh vừa nói em không được đi làm mà.
A: anh nói lúc nào vậy?
B: rõ ràng anh vừa nói xong mà, anh dối trá thế.

Vd 3:
A: Người lớn có thể đồng ý hoặc không nhưng không cần phải đối kháng với đứa bé.
B: nhưng chiều chuộng con vô điều kiện là làm hư con.
A: đúng vậy
B: thế tại sao cô lại nói phải chiều con vô điều kiện?
A: ???

Phần lớn những lẩn thẩn này chỉ là biểu hiện nho nhỏ của một vấn đề lớn hơn: bị những định kiến trong tâm trí giật dây, bị che mắt bởi muôn vàn tham vọng, sợ hãi, uất ức.. Nói cách khác, là vô minh.

Đa số người ta không đang đối thoại với người đối diện, mà đang tự giằng co với định kiến trong tâm trí mình và tưởng đó là người đối diện.

Đa số người ta không đang sống trọn vẹn với thực tại, mà đang sống để đáp ứng và thỏa mãn theo những nỗi sợ hãi và giả định của mình. Như một người tuy đang mở mắt nhưng kỳ thực đang làm mọi thứ trong cõi mộng mị suy tưởng của bản thân.

Minh mẫn là sáng suốt, tường tận không nhầm lẫn, mấy ai mà sáng suốt vậy khi vẫn đang là con rối của tâm trí mình.